Od 1945. godine formirana je kao Narodna biblioteka “Njegoš”. Od tada, pa sve do 1974. godine djeluje samostalno, da bi narednih 20 godina bila u sastavu Centra za kulturu Cetinje. Zbog svog značaja 1994. godine je ponovo organizovana kao samostalna ustanova kulture.
Danas je ova ustanova savremeno organizovana biblioteka koja planski prikuplja, sređuje, čuva i daje na korišćenje bibliotečku građu i informacije svim zainteresovanim korisnicima poštujući principe demokratičnosti i slobode pristupa njenoj građi i fondovima.
Svoju obrazovnu, kulturno – prosvjetnu i naučnu djelatnost obavlja kao jedinstvena cjelina koja je organizaciono podijeljena na:
- Odjeljenje za odrasle i Američki ugao
- Dječije odjeljenje
- Odjeljenje periodike sa čitaonicom i referalnom zbirkom
- Odjeljenje stručne obrade
- Zavičajna zbirka
- Matična služba i statistika
- Legat “Vukomana i Jelisavke Džaković”
JU Narodna biblioteka i čitaonica “Njegoš” vrši stručnu obradu monografskih publikacija prema važećim međunarodnim standardima: ISBD (m), UDK, standardima za predmetnu odrednicu i UNIMARC standardu za elektronsku obradu publikacija. Članica je COBIB.CG od 2007. godine, a od 2009. njeni zaposleni samostalno kreiraju bibliografske zapise i preuzimaju zapise iz drugih baza u Crnoj Gori i okruženju, dodajući im svoje lokacijske podatke. Lokalna baza Biblioteke sadrži preko 20.000 bibliografskih zapisa.
Osnovna djelatnost Biblioteke definisana je Zakonom o kulturi, Zakonom o bibliotečkoj djelatnosti i Statutom, kao i međunarodnim standardima za organizovanje narodnih/javnih biblioteka. Djelatnost Biblioteke finansira se sredstvima Osnivača tj. Budžeta Prijestonice i sopstvenih prihoda ostvarenih putem članarine i donacija.